top of page
  • Zdjęcie autoraCarmen Tarcha Gallery

Nizar Sabour | Duchy przeszłości

Tekst autorstwa Anny Rudnickiej


W jego twórczości głośno wybrzmiewają echa duchowej tożsamości narodu syryjskiego trapionego zwłaszcza w ostatnich dziesięcioleciach licznymi bolączkami i pożogą wojny. Tę duchowość artysta wyraża poprzez odniesienia do dziedzictwa materialnego i niematerialnego, miejsc kultu i uznawanych za szczególne w skali światowej. Inspiracja dziedzictwem kulturowym regionu znajduje śmiały wyraz w jego sztuce. Zawsze jednak ten przepływ impulsów twórczych ukazuje za pomocą wskazówek, kodu symboli mniej za pomocą bezpośrednich przedstawień.



Nizar Sabour regularnie podejmował tematykę miast Bliskiego Wschodu w swoich projektach. Pod wpływem kilku z nich stworzył syntetyczny obraz miasta wschodniego bez konkretnych odniesień geograficznych. Obraz silnie zakodowany w historii i umysłowości ludzkiej.

Silne więzy łączące go z krajem ojczystym, jego tradycjami, kulturą i religią skłoniły go do wypracowania osobistego języka plastycznej wypowiedzi. Aby podkreślić te emocjonalne związki artysta zerwał z zasadą praktykowania iluzji rzeczywistości kierując się w tym względzie starochrześcijańską tradycją. Do swoich prac wdrożył umiarkowaną perspektywę, tworząc przestrzeń między płaskością a kontrolowaną głębią. Linearyzm i płaskość jego prac kieruje wzrok i uwagę widza na jednolitą płaszczyznę, jeden wymiar, na wzór starodawnych rękopisów oraz ikon. W ten sposób Sabour wyniósł swoje miasto i umieścił je w sferze sacrum. Tak zaangażowany podjął także eksperymenty z techniką, wykazującą ścisłą łączność z ziemią ojczystą. Poprzez stosowanie domieszek z naturalnych materiałów: lokalnych gleb, popiołu i wytłoków z oliwek, zaczął wzmacniać swoje kompozycje barwami ziemi i zdecydowanym ładunkiem ekspresji.

Uroki i charakter Damaszku, gdzie odebrał wykształcenie na tamtejszym Wydziale Sztuk Pięknych wpłynęły na jego pierwsze malarskie kreacje. Malownicze zakamarki starego miasta, fasady i detale architektoniczne były punktem wyjścia do stworzenia realizacji, w których już wtedy przedstawił miasto w sugestywny, mniej realistyczny sposób. Już wtedy dał wyraz swej skłonności do formalnej abstrakcji i braku dosłownego przedstawiania. W ten sposób zainspirowany dziedzictwem kulturowym regionu przełożył widoki starożytnego miasta na formy sztuki współczesnej.

W ostatnich latach jego prace wykazują silne korelacje z historycznymi i religijnymi miejscami w Syrii, gdzie ekstremiści wkroczyli do miast i splądrowali kulturę.

Od 2014 roku, po ataku na dystrykt Qalamoun z jego zabytkowymi miastami, Sabour stworzył serię Qalamoun. W swoich artystycznych studiach wiele miejsca poświęcił położonemu ok. 50 km od Damaszku miastu Malula, w którym do dziś mówi się językiem aramejskim (język Chrystusa). Prezentowane w Gallery5 realizacje z tego cyklu reprezentują dwa odmienne kierunki rozwiązań twórczych.

Część z tych prac zakłada subiektywną wizję autora, gdzie chłodny i rzeczowy realizm ustępuje miejsca formalnej abstrakcji lub podąża w jej kierunku. Za pomocą właściwego sobie języka artysta oddał jakby kadry, poniekąd wycinki miejskiej przestrzeni. Urokliwe zaułki miasta, fasady domów tylko częściowo wyłaniają się z kompozycji. Kompozycji ze spłaszczoną perspektywą, o nieregularnych układach linii oraz plamach barwnych chaotycznie przebiegających po ich powierzchni. Wykonanych techniką z dodatkiem popiołów i wytłoków z oliwek dla wzmocnienia efektów ekspresji. Media stały się tutaj środkiem do przekazania fatalizmu sytuacji i rozpaczy lokalnej społeczności, której przyszło zmierzyć się z dramatycznymi wydarzeniami wskutek działań radykalnych islamistów. W polach przedstawienia zasadniczo dominują kolory ziemi i jedynie żywszym akcentem odbijają jednobarwne plamy koloru: żółta, czerwona lub niebieska dodatkowo potęgujące wrażenie wizualnego ruchu. Realizacje te ujęte są w formę koła uważanego już przez starożytnych za kształt idealny. Wszystkie wydają się pradawne, naznaczone duchem miejsca oraz czasu.


Drugi kierunek rozwiązań twórczych reprezentuje ujęcia panoramiczne, choć repertuar zastosowanych środków wyrazu jest w nich mocno zbliżony. Z niemal monochromatyczną paletą oraz surowością w swym ogólnym całokształcie. Szersze ujęcia z miniatorską precyzją oddają charakterystyczne ukształtowanie terenu miasta i architekturę zręcznie wkomponowaną w ten krajobraz przestrzenny. To miejsce uświęcone wielowiekową tradycją, historią obfitującą w zaskakujące wydarzenia. Malowniczo położona w skalnym wąwozie Malula prezentuje się w nich w pełnej okazałości. Kilka lat temu miasto to stało się świadkiem plądrowania i palenia kościołów oraz starych ikon przez walczące ze sobą siły.


Jeden z wymalowanych w latach 2016-2017 obrazów poświęconych Maluli różni się od pozostałych. Cechuje go większa dekoracyjność, maestria w kształtowaniu kompozycji, szersza paleta zastosowanych kolorów mieniących się na jego powierzchni niczym wielobarwna mozaika. Uwagę zwracają w nim ikony i postacie religijne, stanowiące lokalne dziedzictwo kulturowe, umieszczone w ramie tworzą tarczę ochronną wokół miasta. Oby już nigdy nie zaznało okrucieństw wojny.


Tym samym można uznać, że Nizar Sabour przeniósł duchowe inklinacje ojczyzny na płaszczyzny malarskie swoich projektów, a jednocześnie duchowość tę zarezerwował dla miejsc szczególnych i otoczonych kultem. Jego sztuka oddaje wszystkie bolączki narodu, lecz nie bezpośrednio a bardziej symbolicznie za pomocą osobistego języka wypowiedzi. Z jednej strony ukształtowanego pod wpływem mistrzów syryjskiego modernizmu, a z drugiej tak silnie zakorzenionego w tradycji. Prace artysty są udanym połączeniem stylistyki miniatur oraz ikon. Co wydaje się jak najbardziej zrozumiałe. Pierwsze lekcje plastyki artysta zdobył dzięki ikonom znajdującym się w domach i kościołach rodzinnego miasta Latakia, przez co ich struktury w znacznym stopniu zdominowały jego twórczość. Artysta do dziś naucza i pracuje między Latakią a Damaszkiem, oczekując pokoju i lepszych dni dla Syrii.

17 wyświetleń0 komentarzy

Ostatnie posty

Zobacz wszystkie
bottom of page